FCA (Free Carrier) Teslim Şekli: Uluslararası Taşımacılıktaki Rolü

İhracatçı ve ithalatçı arasındaki uyum, teslim şeklinin açık kurallara dayanmasıyla şeffaflaşmaktadır. FCA (Free Carrier) teslim şekli, malların taşıyıcıya teslimi sırasında sorumlulukları belirleyerek tarafları olası anlaşmazlıklardan korumaktadır. Ayrıca bu teslim şekli, zaman ve maliyet yönetimi yapan işletmeler için kolaylık sağlamaktadır.

Bu içeriğimizde, FCA tercihinin getirdiği avantajları, satıcı-alıcı sorumluluklarını, alıcı ve satıcının dikkat etmesi gereken diğer noktaları, sözleşme düzenlemelerini ve gümrük işlemlerini detaylandıracağız. Keyifli okumalar!

FCA (Free Carrier) Teslim Şekli Nedir?

FCA (Free Carrier) teslim şekli, bir mal satıcısının bu malların alıcı tarafından belirlenen bir varış yerine tesliminden sorumlu olduğunu belirten bir ticari terimdir. Ticarette kullanıldığında “free” kelimesi, satıcının malları bir taşıyıcıya aktarılmak üzere belirtilen bir yere teslim etme yükümlülüğü olduğu anlamı taşımaktadır. Varış yeri genellikle bir havaalanı, nakliye terminali, depo, satıcının işyeri veya taşıyıcının faaliyet gösterdiği başka bir yerdir.

FCA Teslim Şekli Nasıl Çalışır?

FCA Incoterms teslim şeklinde, satıcı malları alıcının belirlediği taşıma noktasına teslim etmektedir. Teslimat sırasında, malların ihracat gümrükleme işlemleri satıcı tarafından tamamlanmaktadır. Mallar taşıyıcıya teslim edildiği anda risk ve masraflar alıcıya devredilmektedir. Bu süreçte lojistik planlama, alıcının sorumluluğunda bulunmaktadır.

FCA Teslim Şeklinin Avantajları

FCA teslim şeklinin her iki taraf için de pek çok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Satıcı, FCA taşıma risklerinden teslimat anına kadar sorumlu olmaktadır.
• Alıcı, taşıma maliyetlerini ve lojistik süreçlerini kendi belirlediği şekilde organize edebilmektedir.
• Teslim süresi esnek olup taraflar arasında ortak kararlarla belirlenebilmektedir.
• Alıcı taraf ekonomik navlun anlaşmaları yapabildiğinden taşıma masraflarında avantaj sağlanabilir.

Sahip olduğu özelliklerle FCA teslim şekli hem ihracatçı hem de ithalatçı için önemli avantajları barındırmaktadır.

FCA Teslim Şekli Dezavantajları

Uluslararası taşımacılık teslim şekillerinin hepsinde olduğu gibi FCA taşımacılık türünde de birtakım dezavantajlar yer almaktadır. Bunlar, şöyle sıralanabilir:

• Alıcı taraf, teslimattan sonraki tüm risk ve masrafları üstlenmektedir.
• Satıcının FCA için taşıma sigortası yapma zorunluluğu bulunması nedeniyle alıcı için ek bir masraf oluşmaktadır.
• Karmaşık lojistik süreçlerinde alıcı, sevkiyatın her aşamasını kontrol etmek zorundadır.

Yukarıdaki dezavantajları göz önünde bulundurarak daha doğru bir tercih yapabilirsiniz.

FCA ile FOB Teslim Şekli Arasındaki Farklar

FCA ve FOB teslim şekilleri arasındaki temel fark, teslim yerleri ve taşıma türlerinden kaynaklanmaktadır. FCA, tüm taşıma türleri (kara, hava, deniz) için uygulanabilirken, FOB ise yalnızca deniz ve iç su yolu taşımacılığı için geçerlidir. FCA teslim şeklinde satıcı, malları alıcının belirttiği taşıyıcıya veya fabrika, havaalanı, nakliye terminali gibi bir taşıma noktasına teslim ederek sorumluluğunu yerine getirmektedir. Buna karşılık FOB’da satıcı, malları gemiye yükleme limanında teslim eder ve sorumluluk gemi bordasını geçtiği anda alıcıya geçer. Riskin alıcıya geçtiği nokta, FCA’da taşıyıcıya teslim anı iken FOB’da gemi bordasıdır. Ayrıca FCA, çok modlu taşımacılık ve kara taşımacılığında daha sık tercih edilirken FOB, deniz taşımacılığında kullanılmaktadır.

FCA ile DDP Teslim Şekli Arasındaki Farklar

FCA ve DDP teslim şekilleri arasındaki en belirgin fark, masrafların ve sorumluluğun hangi taraf tarafından üstlenildiğidir. FCA’da satıcı, malları taşıyıcıya teslim edene kadar olan süreçteki masrafları üstlenmektedir. Ancak taşıma ve ithalat gümrük işlemleri dâhil olmak üzere kalan tüm masraflar alıcıya aittir. Buna karşın DDP teslim şeklinde satıcı, malların alıcının belirttiği adrese teslim edilmesine kadar tüm süreçteki masrafları ve sorumlulukları üstlenmektedir. 

Bu kapsamda DDP’de hem ihracat hem de ithalat gümrük işlemleri satıcı tarafından yapılırken FCA’da ithalat işlemleri alıcıya bırakılmıştır. Ayrıca riskin alıcıya geçtiği nokta da farklıdır. FCA’da bu geçiş mallar taşıyıcıya teslim edildiğinde gerçekleşirken, DDP’de mallar alıcının belirttiği varış noktasına ulaştığında tamamlanmaktadır. FCA, sorumlulukları ve masrafları paylaşmak isteyen taraflar için daha uygun bir modeldir. DDP teslim şekli ise tüm süreci satıcının üstlendiği ve alıcının daha az sorumluluk aldığı bir teslim şeklidir.

FCA Teslim Şeklinde Masraflar Nasıl Hesaplanır?

FCA masrafları, satıcı ve alıcının üstlendiği giderler ayrı ayrı hesaplanarak belirlenmektedir. Satıcı tarafından üstlenilen masraflar şunlardır:

1. Paketleme Masrafları: Malların taşımaya uygun şekilde hazırlanması için gerekli ürün paketleme (ambalajlama ve koruma) maliyetleri hesaplanmaktadır.
2. Ön Taşıma Masrafları: Malların belirtilen taşıma noktasına ulaştırılması için yapılan iç nakliye giderleri eklenmektedir.
3. İhracat Gümrükleme Masrafları: FCA ihracat sürecinde gerekli olan gümrük işlemleri için oluşan harcamalar (belge, izin ve vergi gibi) satıcının sorumluluğunda yer almaktadır.

Bu masrafların toplamı, FCA teslim şekli çerçevesinde satıcı tarafından karşılanmaktadır. Alıcının masrafları ise şu şekildedir:

1. Ana Taşıma Masrafları: Malların varış noktasına ulaştırılması için yapılan uluslararası taşıma FCA maliyetleri alıcıya aittir.
2. Ulaşım Sigortası Masrafları: Alıcı, taşımada oluşabilecek risklere karşı sigorta yaptırmakla sorumludur.
3. Son Taşıma Masrafları: Malların nihai varış noktasına ulaştırılması için gereken yerel taşıma giderleri hesaplanmaktadır.
4. İthalat Gümrükleme Masrafları: FCA ithalat sürecinde oluşan gümrük vergileri, harçlar ve belge giderleri alıcıya aittir.
5. Yükleme ve Boşaltma Masrafları: Ana taşıma aracına yükleme ve boşaltma süreçlerinde ortaya çıkan harcamalar alıcı tarafından karşılanmaktadır.

FCA Teslim Şekli Fiyatı = Ex Works Fiyatı + İç Nakliye Maliyeti + Paketleme Maliyeti + İhracat Gümrük Masrafları

formülü ile hesaplanabilir.

FCA Fiyat Hesabı Nasıl Yapılır?

FCA teslim şekli fiyatı, malların teslim noktasına kadar olan tüm masraflar ve satıcının kâr marjını içerecek şekilde belirlenmektedir. Teslimattan sonraki süreçte alıcı, kendi üstlenmesi gereken giderleri yönetmektedir.

FCA Teslim Şeklinde Satıcıya Düşen Sorumluluklar

FCA yük teslimi şeklinde satıcı tarafın sorumlulukları, malın ihracat aşamasındaki işlemleri tamamlayarak alıcı tarafından belirlenen taşıma noktasına kadar olan süreçte şekillenmektedir. Satıcının temel yükümlülükleri şu şekilde sıralanmaktadır:

1. Malın Hazırlanması ve Paketlenmesi: Satıcı, malları alıcının belirttiği standartlara uygun şekilde hazırlamaktadır. Ayrıca malın taşınabilirliğini ve korunmasını sağlamak için gerekli ambalajlama işlemlerini gerçekleştirmektedir.
2. İhracat Gümrük İşlemleri: Satıcı, kendi ülkesinde gerekli olan tüm ihracat izinlerini alarak ilgili gümrük işlemlerini tamamlamaktadır.
3. Belirtilen Teslim Noktasına Taşıma: Mallar, satıcı tarafından belirtilen yükleme noktasına kadar taşınır ve bu süreçte ortaya çıkan ön taşıma masrafları üstlenilir.
4. Teslimat ve Risk Devrinin Sağlanması: Satıcı, malları taşıyıcıya teslim ettikten sonra sorumluluk ve FCA riski alıcıya geçmektedir. Ancak bu süreçte malların hasar görmeden teslim edilmesini sağlamak, satıcının yükümlülüğüdür.
5. Evrakların Hazırlanması: Satıcı, alıcıya teslim edilmesi gereken fatura, gümrük beyannamesi ve diğer belgeleri düzenleyerek teslim etmektedir.

FCA Teslim Şeklinde Alıcıya Düşen Sorumluluklar

FCA teslim şeklinde, malların taşıyıcıya tesliminden sonraki süreçte alıcı taraf sorumluluk üstlenmektedir. Alıcının temel yükümlülükleri şunlardır:

1. Taşıma ve Sigorta Anlaşmaları: Alıcı, taşıyıcı firma ile anlaşarak ana taşıma sürecini organize etmektedir. Ayrıca malların taşınma sürecinde doğabilecek risklere karşı sigorta yaptırmak alıcının sorumluluğundadır.
2. İthalat Gümrük İşlemleri: Alıcı, ithalat sürecinde gerekli olan izinleri alarak gümrük işlemlerini tamamlamaktadır. Bu süreçte oluşan tüm vergiler ve harçlar alıcıya ait olmaktadır.
3. Navlun ve Diğer Taşıma Bedeli: Malların ana taşıma ve son taşıma süreçlerinde ortaya çıkan tüm navlun bedeli, yükleme, boşaltma ve depolama giderleri alıcı tarafından karşılanmaktadır. Çünkü FCA yükleme sorumluluğu, alıcıya aittir.
4. Teslim Alınan Malların Kontrolü: Alıcı, teslim edilen malların kontrolünü yaparak herhangi bir eksiklik veya hasar durumunda gerekli adımları atmaktan sorumludur.
5. Ödeme Yükümlülükleri: Alıcı, malların bedelini FCA sözleşmesinde belirtilen şekilde ve zamanda ödemelidir. Ayrıca ithalat aşamasında oluşan tüm ek masrafları karşılamalıdır.

FCA Teslim Şekli Sözleşmesi Ne Zaman Kullanılmalıdır?

FCA teslim şekli sözleşmesi, alıcının lojistik süreçlerde daha fazla kontrol ve esneklik istediği durumlarda tercih edilmektedir. Özellikle çok araçlı taşımacılık ve karmaşık lojistik operasyonlar için kullanılmaktadır.

FCA Teslim Şeklinde Vergilendirme Nasıl Uygulanır?

Vergilendirme, alıcının bulunduğu ülkenin ithalat mevzuatına göre yapılmaktadır. Gümrük vergileri ve harçlar alıcı tarafından ödenmektedir.

FCA Teslim Şekli ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

FCA Teslim Şeklinde Risk Hangi Aşamada Alıcıya Devredilir?

FCA teslim şeklinde risk transferi, satıcının malları alıcının belirlediği taşıyıcıya veya teslim noktasına teslim etmesiyle birlikte alıcıya devredilmektedir. Teslim anı, malların taşıyıcının gözetimine geçtiği an olup, bu noktadan itibaren taşınma sürecindeki hasar ya da kayıp gibi tüm riskler alıcının sorumluluğundadır.

FCA Teslim Şekli Hangi Tür Ürünlerin Taşınmasında Uygundur?

FCA teslim şekli, genellikle paketlenmiş ürünler, tehlikeli maddeler, gıda ürünleri, makineler gibi çok modlu taşımacılıkla sevk edilebilecek mallar için uygundur. Hem küçük ölçekli sevkiyatlarda hem de karmaşık lojistik gereksinimleri olan büyük sevkiyatlarda kullanılabilmektedir.

FCA Teslim Şeklinde Sigorta Yapılması Gerekiyor mu?

FCA teslim şeklinde sigorta yapılması zorunlu olmayıp, sigorta yapılıp yapılmayacağı tarafların anlaşmasına bağlıdır. Ancak malların taşıma sürecindeki riskleri nedeniyle genellikle alıcı taraf, malları sigortalayarak olası kayıplara karşı kendini güvence altına almaktadır.

FCA Teslim Şeklinde Navlun Ücretlerini Kim Öder?

FCA teslim şeklinde navlun ücretleri, taşıma sözleşmesini yapan taraf olarak alıcı tarafından ödenmektedir. Satıcı, yalnızca malları taşıyıcıya teslim edene kadar olan ön taşıma masraflarını üstlenmektedir.

FCA Teslim Şeklinde Hangi Belgelerin Hazırlanması Gereklidir?

FCA teslimatında satıcının hazırlaması gereken belgeler arasında ticari fatura (kağıt veya e-fatura), ihracat beyannamesi, taşıma belgeleri (örneğin konşimento), paketleme listesi ve malların ithalatı için gerekli olabilecek diğer belgeler bulunmaktadır.

Malların Hasar Görmesi Durumunda Kim Sorumlu Olur?

Mallar taşıyıcıya teslim edildikten sonra meydana gelen hasar veya kayıplardan alıcı sorumlu olmaktadır. Bu nedenle alıcı, taşıma süreci boyunca mallarını sigortalatarak risklerini yönetmeyi tercih edebilir.

FCA Teslim Şeklinde Taşıma Esnasında Hasar Durumunda Alıcı Ne Yapmalıdır?

FCA düzenlemelerine göre taşıma sırasında hasar meydana geldiğinde alıcı, sigorta yaptırmışsa durumu sigorta şirketine bildirmeli ve tazminat talebinde bulunmalıdır. Aynı zamanda taşıma şirketine bilgi vererek durumu belgeleyen bir tutanak hazırlanmasını sağlamalıdır.

FCA Teslim Şekli Kullanılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

FCA teslim şeklinde dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar teslim yerinin açıkça tanımlanması, taşıma yönteminin belirlenmesi ve sigorta düzenlemelerinin yapılmasıdır. Tarafların sorumluluklarının net bir şekilde belirlenmesi, anlaşmazlıkları önlemek açısından önemlidir.

FCA Teslim Şeklinde Ödeme Şartları Nasıl Belirlenmelidir?

FCA ödeme şartları, taraflar arasındaki ticari anlaşmaya göre belirlenmektedir. FCA teslim şekli şartlarına göre ödeme, genellikle malların taşıyıcıya teslim edilmesinden önce yapılmaktadır. Ancak akreditif kullanımı gibi alternatif ödeme yöntemleri, tarafların uzlaşmasına bağlıdır.

FCA Teslim Şeklinde Hangi Taşıma Yöntemleri Kullanılmaktadır?

FCA teslim şekli, kara, hava, deniz ve demir yolu dâhil olmak üzere çok modlu taşıma yöntemleriyle kullanılabilmektedir. Teslimat yöntemi malların türüne, taşınacağı mesafeye ve tarafların tercihlerine göre değişiklik göstermektedir.