Uluslararası taşımacılığın ve ticaretin yaygınlaşması ile birlikte; navlun nedir?, nasıl hesaplanır? gibi sorular e-ticaretle uğraşan insanların merak etmeye başladığı konular halini aldı. Bu konu, özellikle e-ihracatla uğraşmak isteyenler için oldukça önemli.
Navlun Nedir?
Navlun terimi, dış ticarette denizyolu ve nehir taşımacılığında gemi ile taşınan yükler için, taşıyıcı firmaya ödenen hizmet bedeli olarak tanımlanabilir. Uluslararası ticaretin artması ve ihracat ile ithalatın yaygınlaşması ile birlikte, bu terim; kara yolu, demir yolu ve hava yolu gibi tüm dış ticaret taşımacılığında kullanılmaya başlamıştır.
İngilizce karşılığı “Freight” olan navlun terimi, nakliye bedeli olarak da düşünülebilir. Kısacası bu ücret, herhangi bir taşıma aracına verilen kargolar için ödenen nakliye ücreti olarak tanımlanabilir.
Navlun, deniz hukukunda belirtilen sözleşme kurallarına tabidir. Geminin tamamı veya bir kısmında ücret karşılığında taşımacılık yapılması için ödenen bedel, navlun sözleşmesi ile güvence altına alınmaktadır.
İlgili İçerik: E-İhracat Nedir?
Navlun Sözleşmesi Nedir?
Navlun sözleşmesi, deniz yolu taşımacılığında kullanılan sözleşmelere verilen genel addır. Eğer iki taraf arasında deniz yolu üzerinden herhangi bir kargo için taşımacılık sözleşmesi yapılmışsa, bu sözleşme navlun sözleşmesi olarak adlandırılır.
Bir sözleşmenin, navlun sözleşmesi olarak belirlenebilmesi için aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekmektedir:
- Mevzubahis yük taşımacılığı deniz yoluyla yapılmalıdır.
- Yük taşımasını üstlenen bir taraf olmalıdır.
- Taşınacak olan yük, üstlenen tarafın egemenliğine geçmemelidir.
- Yük taşıma hizmeti karşılığında bir navlun bedeli ödenmelidir.
Navlun sözleşmeleri hem taşıyana, hem de taşıtana çeşitli haklar ve sorumluluklar verir. Taşıma işlemini gerçekleştirecek olan taraf, kargo taşınması için gemi niteliğindeki aracı temin etmek ve anlaşılan tarihte yükleme yapmak için hazır olmak zorundadır. Taşıyan tarafın en önemli hakkı ise nakliye ücreti, yani navlun almaktır.
Navlun sözleşmesi üzerinde aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekmektedir:
- Taşıtan tarafın unvanı ve iletişim bilgileri
- Taşınacak olan malın cinsi
- Tonaj miktarı
- Yük adeti
- Taşıyacak aracın çıkış ve varış noktası
- Ödeme şekli
- Taşıma ve teslimat şekli
- Sözleşmenin yapıldığı tarih
- Ürün taşıma şartı gibi bilgilerin de yer alması önemlidir
Bazı durumlarda navlun sözleşmeleri iptal olabilir. Bu durumlara örnek olarak aşağıdakileri verebiliriz:
- Savaş ve harp durumu
- Taşıma yapacak olan araca devlet tarafından el konulması
- Yükleme veya boşaltma yapılacak olan alana el konulması
Navlun sözleşmeleri kendi içlerinde charter ve kırkambar olarak ikiye ayrılır.
Charter Navlun Sözleşmesi
Charter türü sözleşmeler bir çeşit yer tahsis sözleşmesi olarak düşünülebilir. Bu sözleşmeler geminin tamamının veya bir bölümünün taşıtana tahsis edildiği sözleşme olarak tanımlanır.
Charter sözleşmelerinde önem arz eden konu yük değil, yükü taşıyacak olan araçtır. Kısacası bu tür sözleşmelerde sadece yükün taşınacağı değil, bir deniz aracının tamamen veya kısmen tutulması söz konusudur.
Navlun sözleşmesi kapsamında geminin tamamının tahsis edilmesi durumunda, sözleşme tam charter, geminin sadece bir kısmının tahsis edilmesi durumunda ise kısmi charter olarak adlandırılır.
Kırkambar Navlun Sözleşmesi
Kırkambar navlun sözleşmelerinde ise geminin tamamının veya belirli bir kısmının taşımacılık amacıyla tahsis edilmesi durumu yoktur. Taşıyan, yükün bir limandan, başka bir limana deniz yolu ile taşımasının gerçekleşeceğini taahhüt eder.
Bu anlaşmalarda taşıyan taraf, ürünleri geminin istediği noktasına istifleyebilir. Sadece güvertede istifleme yapmak için özel izin gerekmektedir. Bunun yanında geminin bir kısmında veya tamamında farklı taşıtanlardan gelen yükler birlikte taşınabilir, istiflenebilir ve depolanabilir.
Navlun Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Ödenecek olan navlun bedeli, taşınacak yükün boyutuna, türüne, niteliğine ve taşıma yapılacak mesafe ile taşıma yapacak olan araca göre farklı şekillerde hesaplanabilir. Temel olarak piyasadaki arz ve talep dengesi, taşıma süresi, taşıma yapan aracın boş mu dolu mu döneceği gibi birçok etken bu hesaba etki eder.
Kısacası navlun bedelinin hesaplanması için net bir formül vermemiz mümkün değildir. Çünkü malı taşıyacak olan firma ile taşıtan firma arasındaki özel ilişkiler bile bu bedele etki edebilir. Veya taşıma yapacak olan aracın, dönerken dolu dönmesi halinde ödenecek olan ücretle, boş dönmesi halinde ödenecek olan ücret farklı olacaktır.
İlgili İçerik: Demuraj Nedir?
Navlun Hesaplama Aracı
Navlun Teşvikleri Nedir?
Dış ticareti canlandırmak için devlet tarafından navlun bedelini karşılamak veya azaltmak için ihracat ve ithalatçılara verilen desteklere navlun teşvikleri adı verilir. Bu teşvikler ile hem ithalat, hem de ihracat sektörünün canlanması, ekonominin hareketlenmesi amaçlanır.
KOSGEB kapsamında, numune navlun giderleri için destek almak mümkündür. Tabii bu desteklerden yararlanabilmek için KOSGEB formatına uygun iş planı ve proje hazırlanması gerekmektedir.
Bunun yanında ticaret bakanlığı tarafından verilecek olan ihracat ve dış ticaret destekleri kapsamı içerisinde de navlun teşvikleri bulunabilir.
İlgili İçerik: E-İhracat Destekleri
Navlun Faturası Nedir?
Navlun faturası, deniz ve nehir yolu taşımacılığında, malın taşıma ücreti olarak ifade edilebilir. Navlun genel olarak ihracatçı-satıcı tarafından ödenir.
Mal ile ilgili düzenlenen satış faturasında, navlun bedeli malın bedeline dahil olarak veya ayrı olarak gösterilebilir. Bu faturaya navlun faturası adı verilmektedir.
Eğer mal bedeli akredatifi dahil olmak üzere, navlun bedeli ile birlikte hesaplanmış ise, sevk belgesine ek olarak navlunu ödenmiştir belgesi de ibraz edilmelidir. Eğer navlun bedeli ayrı olarak ödeniyorsa; mutlaka bedelin ödendiğini ibraz eden fatura alınmalı ve diğer belgelere eklenmelidir.
İlginizi Çekebilecek İçerikler:
