Know-How Nedir? (Örnekli Anlatım)

Türkçe karşılığını pratik bilgi, teknik bilgi, veya uygulama becerisi olarak tanımlayabileceğimiz know-how, İngilizce’de hem gündelik hem de hukuki dilde kullanımda olan bir terimdir. Bilgiyi yeteneği ve uzmanlığı birleştiren know-how, bir bireyin veya bir şirketin sektöründe sahip olduğu pratik bilgiyi tanımlamak için sıklıkla kullanılır.

“Know-How Nedir?” yazımızı inceleyerek tüm detayları ile bu terimin e-ticaret ve girişimcilik dünyasındaki kullanımı ve önemi ile ilgili ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.

Know-How Nedir?

“Know-How Ne Demek?” sorusuna detaylı cevap vermeden önce öncelikle, know-how terimi ile okullarda öğrenilen kitabi bilgiden ziyade, gerçek çalışma hayatındaki pratik bilgileri kast ettiğimizi belirtmeliyiz. Know-how ile edinilen bilgiler, yaşayarak ve çalışarak öğrenilir ve öğretilir. Bu şekilde öğrenilen bilgilerin edinilmesi zordur; ancak belli bir alanda uzun süre zaman ve emek harcayarak öğrenilir. Bu bilgi ve deneyimler şirkete rekabet avantajı sağlar. 

Hukuk dünyasında “know-how” ile edinilen bilgi, beceri ve uzmanlık, patent ve telif hakkından farklıdır. Fikri haklardan farklı olarak “know-how” bilgileri, gizli tutulması gereken ticari bilgilerdir. Bu bilgiler içerisinde çizimler, süreçler, metodlar, teknikler, veriler ve derlemeler bulunabilir. Firmalar arasındaki haksız rekabetin önüne geçilmesi için bu tür ticari sırların süresiz olarak gizli tutulması gerekmektedir. Geniş anlamıyla know-how, kamuya açık olmayan, sadece bir grup insan tarafından bilinen ve uygulanan bilgileri ifade eder.

İlgili İçerik: Marka Tescili Nedir?

Şirketler İçin Know-How Neden Önemlidir?

Teknolojik gelişmelerle bağlantılı olarak şirketlerin de son yıllarda hızlı değişimlere hızla ayak uydurması gerekiyor. Haliyle, şirketler için günlük işleyişlere entegre edilebilecek pratik bilgiler edinmek ve bu bilgileri korumak hiç olmadığı kadar önemli. “Expertise” veya uzmanlık da denilebilecek bu bilgileri, şirketin sektördeki “know-how” bilgisi olarak da özetleyebiliriz. 

İşletmelerde bu uzmanlık gerektiren bilgilere şirkette çalışan elemanlar ve ekipler sahip olabileceği gibi, şirketin genel çalışma kültürüne yayılan bir bilgi birikimi de olabilir. Bu mevcut bilgi birikimini korumak ve güçlendirmek şirketin sektöründeki başarısının sırrı haline gelebilir. Bu uzmanlık sayesinde şirketler rakiplerinin önüne geçebilir. Bu duruma bağlı olarak, bu know-how bilgisinin korunması da rekabetin önüne geçilmesi için önemlidir. 

İlgili İçerik: Marka İmajı Nasıl Oluşturulur?

Know-How ile Patent Arasındaki Farklar Nelerdir?

Know-how bilgisinin ticari sır olarak hukuki de bir önemi olduğunu öğrendiğimize göre, know-how ile patent arasındaki farkları merak ediyor olabilirsiniz. Know-how, korunması gereken gizli ticari bilgileri içeriyor da olsa, patentten farklıdır.

Patent, özellikle bir keşfin ya da bir ürünün yapımı, kullanımı, veya satımı konusunda başka kişilerin de aynı keşif veya ürün konusunda yasal olarak dışlama hakkı tanıyan bir fikri mülkiyet hakkıdır. Daha önce de belirttiğimiz gibi know-how ise fikri mülkiyet hakkından bir nebze farklıdır; “özel fikri mülkiyet” veya “ticari sır” olarak geçmektedir; güven hukuku kapsamında koruma altına alınabilir. Bu bağlamda, patentlerin dünyaya yasal yollardan duyurulması gerekmektedir. Know-how bilgilerinin ise tam aksine gizli kalması gerekmektedir. 

Benzer şekillerde, yayınlanması gerektiğinden patent oluşturmak ücretlidir; zaman ve emek gerektirir. Fakat patent süreli olabilir; süre bittiğinde patent koruması da biter. Yayınlanması gerekmediğinden know-how ise ücretsizdir ve süre kısıtlaması yoktur. Patentlerin, ticari markaların, teliflerin ve ticari sırların kapsamı ve korunması ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir. 

Ticari sırların korunması için mümkün olduğu yerlerde patent ve telif alma yoluna gidilebilir. Mümkün olmadığı durumlarda veya gizli bilgilerin patent yayını ile kamuya ilanının istenmemesi durumunda, bilgilere erişebilecek kişilerle gizlilik sözleşmesi yapılması büyük önem sarf etmektedir. Ayrıca, çalıştığınız ofis veya depolarda güvenlik görevlileri ve güvenlik kameraları bulundurmak, çalışanlara özel kimlik taşıması zorunluluğu getirmek gibi önlemler almak da ticari sırların korunması açısından size destek olabilir. 

Çalışanlar için iş sözleşmelerine konulan rekabet yasağı da bir şirkete ait ticari sırların rakip bir şirkete taşınmasını engeller. Bu madde kapsamında, mevcut iş yerinden ayrıldıktan sonra eski çalışan belli bir süre dilimi boyunca şirketin direkt rakipleriyle iş akdi imzalayamayacağı gibi, aynı sektörde kendine ait bir şirket de kuramaz. Genel olarak tüm çalışanların şirket içerisinde öğrendiği bilgileri şirket içerisinde çalıştığı süre boyunca  ve şirketten ayrıldıktan sonra dahi gizli tutması sözleşmeler dahilinde koruma altına alınabilir. 

Fiziksel önlemlerin yanı sıra, dijital ortamda da ticari sırların korunması için internet sitenizin, altyapınızın ve bulut sistemlerinizin güvenli sertifikalarla koruma altına alınması gerekmektedir. Ayrıca çalışanlarınızın bilgisayarlarında da güvenlik açığı bulunmaması için virüs koruması, ve rutin aralıklarla şifre değişimi gibi önlemler alınmalıdır. 

Know-how sayılabilecek bilgilerin yayılması durumunda, know-how bilgisine sahip olan şirket, grup veya kurum, ticari sırların kötüye kullanımı ve yayılması durumundan dolayı maddi veya manevi tazminat talep edebilir. 

İlgili İçerik: Patent Nasıl Alınır?

Know-How Örnekleri

“Know-How Nedir?” sorusuna pratik ve hukuki açıdan cevap verdiğimize göre Know-How örneklerine değinebiliriz.

Uzmanlık gerektiren bilgilere ve yeteneklere sahip olmak için pazarla, rakiplerle ve tedarikçilerle şirketin ilişkisi hakkında bilgi sahibi olmak, müşterilerin ihtiyaçlarını iyi anlamak, mevcut rakiplerin yeteneklerini, stratejilerini ve aksiyonlarını takip etmek ve şirketin ürün geliştirme süreci hakkında bilgi sahibi olmak gerekmektedir. 

İmalat ve otomotiv sektörlerinde know-how bilgisi özellikle önemlidir. Genelde icatların birbirini takip ettiği bu gibi hızlı sektörlerde yapılan yenilikler için en azından bir süreliğine patent başvurusu yapılmaz, bilgiler ticari sır olarak tutulur. Böylece rakiplerin benzer patentler alarak benzer yenilikler getirmesinin önüne geçilir. 

Elektrik ve elektronik sektöründe bir numara sayılan Alman şirketi Siemens, çalışanları tarafından üretilen bilgi birikimini paylaştığı ShareNet programıyla dikkat çekiyor. Program aracılığıyla Siemens’teki tüm çalışanlar daima yeni bilgiler edinebiliyor, Siemens’i daha yenilikçi hale getirmek ve müşteri ilişkilerini geliştirmek için Siemens’in zengin geçmişinden gelen bilgileri de kullanarak çalışabiliyor. 

Bu içeriğimizde “Know-How Nedir?” sorusunu yanıtlamaya çalıştık. Diğer içeriklerimize erişmek için blog sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!

İlginizi Çekebilecek İçerikler:

• ROAS ve ROI Nedir?
• Açık ve Kapalı Fatura Nedir?