DAT Teslim Şekli: Uluslararası Ticaretteki Rolü ve Önemi

Uluslararası ticarette, teslim süreçlerinde yaşanan belirsizlikler ve taraflar arasındaki sorumluluk paylaşımı, ticari anlaşmazlıkların başlıca nedenlerinden biridir. Yanlış planlanan teslimatlar, alıcı ve satıcı arasında güven sorunlarına, ek maliyetlere ve zaman kayıplarına yol açabilmektedir. Özellikle, teslimatın hangi noktada tamamlandığı ve riskin kim tarafından üstlenildiği konularının netleştirilmemesi, ticaretin kesintiye uğramasına neden olabilmektedir. Bu noktada, doğru teslim şeklinin belirlenmesi, tarafların sorumluluklarını ve maliyetlerini etkin bir şekilde yönetmesini sağlamaktadır. DAT teslim şekli, satıcıların yükleme ve boşaltma işlemlerindeki yükümlülüklerini netleştirirken, alıcıların da gümrük işlemlerindeki sorumluluklarını daha iyi anlamasına yardımcı olmaktadır.

Bu içeriğimizde, DAT teslim şeklinin ne olduğunu, avantajlarını, dezavantajlarını ve diğer teslim şekilleri ile arasındaki farkları detaylı bir şekilde ele aldık. Keyifli okumalar dileriz!

DAT (Delivered At Terminal) Teslim Şekli Nedir?

DAT (Delivered At Terminal), satıcının malları, alıcının belirttiği bir terminalde taşıma aracından boşaltılmış şekilde teslim ettiği bir Incoterms 2010 teslim şeklidir. Bu terminal; bir liman, konteyner sahası, depo, hava, kara veya demiryolu kargo istasyonu olabilmektedir. DAT teslim şekline göre, satıcı malları, ithalat gümrüğü yapılmamış ve ithalat vergileri ödenmemiş şekilde alıcının tasarrufuna bırakmaktadır. Bu teslim şekli, alıcının ithalat sürecinde daha fazla sorumluluk aldığı ve risklerin satıcıdan alıcıya geçtiği anın açıkça tanımlandığı bir düzenleme sunmaktadır.

Incoterms Kapsamında DAT Teslim Şekli

DAT teslim şekli, Incoterms 2010’da tanımlanmış, ancak Incoterms 2020 güncellemesiyle yerini DPU (Delivered at Place Unloaded) teslim şekline bırakmıştır. DPU, malların belirli bir adreste boşaltılmış olarak teslim edilmesini kapsamaktadır. Yine de taraflar, sözleşmelerinde Incoterms 2010’a atıfta bulunarak DAT teslim şeklini kullanmaya devam edebilmektedir.

DAT Teslim Şeklinin Avantajları

DAT teslim şekli, alıcı ve satıcı açısından bazı önemli avantajlar sunmaktadır:

• Net Teslimat Noktası: Teslim yeri açıkça tanımlandığından, taraflar arasında anlaşmazlık ihtimali azalmaktadır.
• Satıcının Sorumluluğu: Malların terminalde boşaltılması dâhil taşıma sürecindeki tüm masraflar ve riskler, satıcı tarafından üstlenilmektedir. Bu durum, alıcı için operasyonel kolaylık sağlamaktadır.
• Alıcı için Kolaylık: Alıcı, taşıma ve boşaltma süreçlerine karışmadan terminalden malları teslim alabilmektedir.

DAT teslim şekli, operasyonel süreçlerde netlik ve güven arayan taraflar için ideal bir çözüm sunmaktadır. Özellikle risk ve masrafların dağılımının belirgin olduğu bu yöntem, bazı lojistik zorlukları da ortadan kaldırmaktadır.

DAT Teslim Şeklinin Dezavantajları

Her teslim şeklinde olduğu gibi, DAT’ın da bazı dezavantajları bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Alıcıya Ek Yükümlülükler: İthalat gümrükleme, vergiler ve terminalden sonraki taşıma masrafları alıcıya aittir.
• Satıcı için Maliyetli Süreçler: Satıcı, boşaltma masrafları dâhil tüm taşıma süreçlerini organize etmek zorundadır. Bu da doğal olarak satıcı üzerindeki maliyetleri artırmaktadır.
• Gecikme Riski: Taşıma sürecinde yaşanabilecek gecikmeler, alıcının planlarını etkileyebilmektedir.

DAT teslim şekli, her iki tarafın da sorumluluklarını dikkatle gözden geçirmesini gerektirmektedir. İthalat işlemlerinin karmaşıklığı, bu teslim şeklini daha az tercih edilen bir yöntem hâline getirmektedir.

DAT ile DAP Teslim Şekli Arasındaki Farklar

DAT ve DAP teslim şekilleri arasındaki farklar, özellikle taşıma sorumluluğu ve risklerin kim tarafından üstlenileceği konusunda belirginleşmektedir. Bu iki teslim şeklini birbirinden ayıran özellikler şunlardır:

• Teslim Noktası: DAT tesliminde satıcı, malı belirlenen terminal noktasına kadar taşımakla sorumludur. Terminal, bir liman, havaalanı veya demir yolu istasyonu gibi taşıma işlemlerinin gerçekleştirildiği bir yerdir. DAP tesliminde ise satıcı, malı belirlenen adrese kadar taşımakla sorumludur. Bu adres, alıcının işyerinden evine kadar herhangi bir yer olabilir.
• Gümrük İşlemleri: DAT’da satıcı, malı terminale getirdiğinde gümrük işlemleri tamamlanmış olmalıdır. Yalnızca teslimat noktasında gümrük işlemleri alıcıya aittir. DAP tesliminde ise satıcı, taşıma süresi boyunca gümrük işlemlerini halletmekle yükümlüdür. Ancak teslimat yerinde, alıcı tarafından ithalat işlemleri yapılmaktadır.
• Taşıma Masrafları: DAT teslim şeklinde satıcı, taşıma masraflarını terminale kadar karşılamakla yükümlüdür. Bu masraflar, taşıma ve terminaldeki işlem ücretlerini kapsamaktadır. DAP tesliminde satıcı, taşıma masraflarını belirlenen adrese kadar karşılamaktadır.

Özetle DAT, daha sınırlı bir teslim noktası olan terminale kadar olan taşıma ve riskleri satıcıya yüklerken DAP, daha geniş bir teslim alanı olan belirli bir adrese kadar olan taşıma ve riskleri satıcıya yüklemektedir. Her iki teslim şekli de, uluslararası ticaretin nasıl organize edileceğine dair detaylar içermektedir. Bu yüzden doğru teslim şekli seçimi, tarafların anlaşmasına ve taşınacak malların özelliklerine bağlıdır.

DAT ile CIF Teslim Şekli Arasındaki Farklar

DAT ve CIF teslim şekilleri, uluslararası ticarette sıklıkla karşılaştırılmaktadır. Temel farklarını bilmek, ihtiyacınız olan teslim şeklini bilmenize katkıda bulunmaktadır. DAT ve CIF arasındaki farklar, şöyle özetlenebilir:

1. Teslim Noktası: DAT’da mallar terminalde boşaltılmış olarak teslim edilirken CIF teslim şeklinde mallar, gemi güvertesine yüklendiği anda teslim edilmiş sayılmaktadır.
2. Masraf Dağılımı: DAT’da taşıma ve boşaltma masrafları satıcıya aittir. CIF’de ise boşaltma masrafları alıcıya aittir.
3. Sigorta: CIF teslimde sigorta zorunlu olup malların varış limanına kadar olan kısmı kapsamaktadır. DAT’de sigorta isteğe bağlıdır ve taraflar arasında kararlaştırılabilir.

DAT ve CIF teslim şekilleri arasındaki farklar, tarafların ticari ihtiyaçlarına göre seçim yapmasına olanak tanımaktadır. CIF, daha çok deniz yolu taşımacılığında tercih edilirken DAT, farklı taşıma türleri için uygundur.

DAT Teslim Şeklinde DAT Masraflar Nasıl Hesaplanır?

DAT teslim şeklinde masraf hesaplaması, satıcının üstlendiği maliyetler üzerinden yapılmaktadır. Bu maliyetler şunlardır:

• Ürün maliyeti,
• Kâr payı,
• Paketleme ve yükleme masrafları,
• İç nakliye maliyetleri,
• İhracat gümrükleme masrafları,
• Ana taşıma (navlun) masrafları,
• (Varsa) sigorta maliyetleri.

Masrafların toplamı, alıcıya sunulan nihai fiyatı belirlemektedir. DAT teslim şekli, satıcının yükümlülükleri nedeniyle fiyatın diğer teslim şekillerine göre daha yüksek olmasına neden olabilir.

DAT Fiyat Hesabı Nasıl Yapılır?

DAT teslim şeklinde fiyat hesabı, satıcının tüm süreçte üstlendiği masrafların detaylı şekilde hesaplanmasıyla yapılmaktadır. Satıcı, ürünün üretim maliyetinden teslim terminaline kadar olan her adımın maliyetini göz önünde bulundurup üzerine kâr payını ekleyerek DAT fiyatını belirlemektedir. Fiyat hesabı, şu şekilde formüle edilebilir:

DAT Teslim Şekli Fiyatı = Ürün Maliyeti + Kâr Payı + Paketleme + Fabrika Yükleme + İhracat Gümrük Masrafları + Navlun + Sigorta (varsa)

DAT fiyat hesabı, her bir maliyet kaleminin doğru bir şekilde belirlenmesini gerektirmektedir. Bu, satıcı açısından kârlılığı korumak, alıcı açısından ise rekabetçi bir fiyat sunmak için önemli bir adımdır.

DAT Teslim Şeklinde Satıcıya Düşen Sorumluluklar

DAT teslim şekline göre satıcı, şu sorumlulukları üstlenmektedir:

1. Malların kendi tesislerinde hazırlanması ve taşıma aracına yüklenmesi,
2. İhracat teslimatı işlemlerini tamamlamak ve tüm gerekli izinleri almak,
3. Malları belirlenen terminale kadar taşımak ve taşıma aracından boşaltmak,
4. Anlaşmaya bağlıysa taşıma sigortasını sağlamak.

Satıcı, yükü terminale teslim ettiği ana kadar geçen tüm süreçten sorumludur. Bu durum, satıcıya yüksek maliyetler yüklese de alıcı için büyük bir kolaylık sağlamaktadır.

DAT Teslim Şeklinde Alıcıya Düşen Sorumluluklar

DAT teslimde alıcı, mallar terminalde teslim edildikten sonra şu sorumlulukları üstlenmektedir:

1. Terminalde teslim alınan malların ithalat işlemlerini tamamlamak,
2. İthalat vergilerini ödemek,
3. Malları terminalden kendi tesisine taşıma işlemlerini organize etmek.

Alıcı, teslimattan sonra tüm masraflar ve risklerden sorumlu hâle gelmektedir. Bu nedenle, ithalat teslimatı süreçlerini iyi organize edebilmek, alıcı için büyük öneme sahiptir.

DAT Teslim Şekli Ne Kadar Sigorta Gerektirir?

DAT teslim şeklinde sigorta gerekliliği, satıcı ve alıcı arasında yapılan anlaşmaya bağlı olarak değişmektedir. Incoterms kurallarına göre, DAT teslim şekli sigortayı zorunlu tutmaz. Ancak taşıma sırasında oluşabilecek riskler göz önüne alındığında, sigorta yapılması önerilmektedir.

DAT teslim şeklinde satıcı, malları belirlenen terminale kadar taşıma sorumluluğuna sahiptir. Sigorta yaptırıp yaptırmama kararı taraflar arasında anlaşmaya bağlıdır. Eğer sigorta satıcı tarafından yapılacaksa bu maliyet DAT fiyatına eklenmektedir. Sigortanın kapsamı, malların taşıma sırasında hasar görmesi, kaybolması veya çalınması gibi riskleri içermektedir. Teslimat terminalde yapıldıktan sonra malların hasar riski alıcıya geçmektedir. Bu noktadan itibaren sigorta yaptırma kararı alıcıya aittir. Özellikle malların terminalden son varış noktasına taşınması sırasında oluşabilecek riskler için sigorta yaptırılması önemlidir.

DAT Teslim Şekli Hangi Taşıma Türünde Kullanılır?

DAT teslim şekli, kara, deniz, hava ve demir yolu taşımacılığında kullanılabilmektedir. Ancak, teslimatın bir terminalde yapılması gerektiği için lojistik ağların uygunluğuna göre tercih edilmelidir. DAT teslim şekli, özellikle kombine taşımacılık gibi malların birden fazla taşıma türüyle sevk edildiği durumlarda etkili bir çözüm sunmaktadır.

DAT Teslim Şekli ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

DAT Teslim Şeklinde Risk Hangi Noktada Alıcıya Geçer?

DAT teslim şeklinde risk, malların alıcının belirttiği terminalde taşıma aracından boşaltılarak teslim edilmesiyle alıcıya geçmektedir. Bu noktadan sonra malların korunması, gümrük işlemleri ve taşıma sorumluluğu alıcının yükümlülüğündedir.

DAT Teslim Şeklinde Riskler Hangi Aşamaya Kadar Satıcıdadır?

DAT (Delivered at Terminal) teslim şeklinde, satıcı, malları alıcı tarafından belirtilen varış terminaline kadar taşıma ve boşaltma sorumluluğunu üstlenmektedir. Bu süreçte, malların taşınması sırasında ortaya çıkabilecek tüm riskler, belirlenen varış terminaline kadar satıcının sorumluluğundadır.

DAT Teslim Şekli Kapsamında Sigortayı Kim Yapar?

DAT teslim şeklinde sigorta zorunlu değildir ve tarafların anlaşmasına bağlıdır. Eğer sigorta yapılacaksa satıcı, malların terminale taşınması sürecindeki sigortayı üstlenmektedir. Terminalde teslimat gerçekleştiğinde, sigorta kapsamı sona erer ve alıcı isterse ek sigorta yaptırabilir.

DAT Teslim Şeklinde Gümrük İşlemleri Nasıl Yürütülür?

DAT teslim şeklinde ihracat gümrük işlemleri satıcı tarafından yapılır. Ancak ithalat gümrük işlemleri, ithalat vergileri ve diğer yerel düzenlemelerle ilgili sorumluluklar alıcıya aittir. Alıcı, malların terminalden alınabilmesi için gerekli ithalat işlemlerini tamamlamalıdır.

DAT Tesliminde Taşıma Sorumluluğu Kime Aittir?

Taşıma sorumluluğu, malların terminale ulaştırılmasına kadar satıcıya aittir. DAT kuralına göre bu süreçte taşıma maliyeti ve riskler, satıcı tarafından üstlenilmektedir. Terminale ulaştıktan sonra taşıma sorumluluğu alıcıya geçmektedir.

Mallar DAT Kapsamında Teslim Edilmezse Ne Yapılmalıdır?

Malların belirtilen terminalde teslim edilmemesi durumunda, öncelikli olarak taraflar arasındaki satış sözleşmesinde belirtilen şartlara başvurulması gerekmektedir. Teslimatın gecikmesi veya yerine getirilmemesi halinde, satıcının alıcıyı derhal bilgilendirmesi ve teslim sürecindeki aksaklığı gidermek amacıyla düzeltici önlemler alması beklenmektedir. Bu gibi durumlarda, ortaya çıkan anlaşmazlıkların çözümü için tarafların sözleşme hükümleri temel alınarak, gerekli hallerde uluslararası ticaret hukuku kuralları devreye girmektedir. Bu süreçte, tarafların yükümlülük ve haklarının korunması, sözleşme hükümlerine ve geçerli yasal düzenlemelere uygun şekilde sağlanmaktadır.

DAT Teslim Şeklinde Mallar Hasar Görürse Sorumluluk Kime Aittir?

Malların terminale teslim edilmesinden önce oluşan hasarlardan satıcı sorumludur. Ancak teslimat terminalde tamamlandıktan sonra meydana gelen hasarlardan alıcı sorumlu olmaktadır. Bu nedenle riskin geçtiği noktanın net bir şekilde belirlenmesi büyük önem taşımaktadır.

DAT Tesliminde Sigorta Limiti Nasıl Belirlenir?

Sigorta limiti, malların değeri ve taşıma sürecinde karşılaşılabilecek riskler göz önünde bulundurularak belirlenmektedir. Tarafların, sigorta kapsamını ve limitini sözleşmede açık ve net bir şekilde belirtmesi, olası anlaşmazlıkların önlenmesi açısından önem arz etmektedir. Sigorta poliçeleri, genellikle taşıma sürecinde meydana gelebilecek en yüksek riskleri kapsayacak şekilde düzenlenmekte olup, tarafların maddi kayıplara karşı korunmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, sigorta limitinin belirlenmesi sürecinde risk analizi yapılması ve poliçe şartlarının taşıma türüne uygun şekilde hazırlanması gerekmektedir.

Hangi Tür Mallar DAT Teslimatı için En Uygunudur?

DAT teslim şekli, özellikle yüksek hacimli ve değerli mallar için uygundur. Konteyner yüklemeleri, büyük ölçekli endüstriyel ürünler ve kombine taşımacılık gerektiren sevkiyatlar bu teslim şekline uygun olabilir.

DAT Teslim Şeklinde Taşıma için Hangi Belgeler Gereklidir?

DAT tesliminde şu belgeler gereklidir:

• Taşıma belgesi (konşimento veya taşıma irsaliyesi),
• İhracat belgeleri (kağıt fatura veya e-fatura çıktısı, menşe şahadetnamesi),
• Sigorta poliçesi (varsa),
• Gümrük beyannameleri.

DAT Tesliminde Sigorta Poliçesi Nasıl Düzenlenir ve Teslim Edilir?

Sigorta poliçesi, satıcının terminale kadar olan taşıma sürecinde üstlendiği riskleri kapsayacak şekilde düzenlenmektedir. Bu poliçede yer alan teminat kapsamı ve şartlar, taraflar arasındaki sözleşme hükümleri doğrultusunda belirlenerek, poliçe detayları alıcıya teslim edilmektedir. Taraflarca mutabık kalınan koşullara bağlı olarak, sigorta poliçesinin geçerlilik süresi terminalde sona erebilmekte ve bu noktadan sonraki risklerin sorumluluğu alıcıya devredilebilmektedir. Bu süreçte, sigorta kapsamının açık bir şekilde belirlenmesi, tarafların maddi zarar risklerine karşı korunmasını ve anlaşmazlıkların önlenmesini sağlamaktadır.

DAT Teslim Şeklinde Teslim Süresi Nasıl Kararlaştırılır?

Teslim süresi, tarafların sözleşmede belirlediği teslim tarihine uygun şekilde planlanarak, bu plan doğrultusunda satıcı tarafından gerekli lojistik hazırlıklar yapılmaktadır. Satıcı, teslimat sürecine ilişkin tahmini varış tarihini (ETA) alıcıya bildirerek, taşıma sürecinde oluşabilecek gecikme ihtimallerini alıcı ile düzenli olarak paylaşmaktadır. Bu iletişim, teslimatın daha şeffaf ve öngörülebilir bir şekilde ilerlemesine katkı sağlamakta olup, tarafların sürece ilişkin sorumluluklarını etkin bir şekilde yerine getirmelerini mümkün kılmaktadır.

DAT Teslim Şeklinde Gecikmelerden Kim Sorumludur?

Teslimat terminale ulaştırılmadan önceki gecikmelerden satıcı sorumludur. Ancak, mallar teslim edildikten sonraki gecikmeler, alıcının gümrükleme veya taşıma organizasyonundan kaynaklanıyorsa alıcı sorumlu tutulmaktadır.

DAT Teslim Şeklinde Sigorta Poliçesi Alıcıya Nasıl Teslim Edilir?

Sigorta poliçesi, taşıma belgeleriyle birlikte alıcıya teslim edilmektedir. Elektronik ortamda ya da fiziksel olarak sunulan poliçe, tarafların anlaşmasına uygun olarak belirlenmektedir.

DAT Tesliminde Ödeme Koşulları Nasıl Belirlenir?

Ödeme koşulları, satıcı ve alıcı arasında yapılan ticaret anlaşmasında belirtilmektedir. Peşin ödeme, akreditif ya da vadeli ödeme yöntemlerinden biri tercih edilmektedir. Ödeme planı, teslimat noktasına ve risk dağılımına uygun şekilde belirlenmektedir.

DAT Tesliminde Riskler Nasıl Yönetilir?

Risklerin yönetimi, taraflar arasında açık ve net bir şekilde tanımlanmış sorumluluklar aracılığıyla sağlanmaktadır. Sigorta kapsamının doğru belirlenmesi, taşıma planlamasının detaylı bir şekilde yapılması ve düzenli iletişim mekanizmalarının kurulması, taşıma sürecinde karşılaşılabilecek olası risklerin minimize edilmesi açısından son derece büyük önem taşımaktadır. Bu unsurların etkin bir şekilde uygulanması, tarafların maddi kayıplarını önlemekte ve teslimat sürecinin güvenliğini artırmaktadır.

DAT Teslim Şekli Sözleşmelere Nasıl Dâhil Edilir?

DAT teslim şekli, taraflar arasındaki satış sözleşmesine açıkça dâhil edilmelidir. Teslim noktası, teslim tarihi, sigorta kapsamı ve masraf dağılımı gibi detaylar sözleşmede belirtilerek olası anlaşmazlıklar önlenmektedir.