CDN Nedir? Nasıl Çalışır? (Ücretsiz CDN Sağlayıcıları)

Web sitelerinin performansı, erişilebilirliği ve kullanıcı deneyimi günümüz dijital ekosisteminde her zamankinden daha kritik bir hâle gelmiştir. Artan içerik yoğunluğu ve küresel erişim talepleri, veri iletimini hızlandıracak, yükü dağıtacak ve sunucu yanıt sürelerini optimize edecek teknolojik çözümlerini kullanmayı zorunlu kılmıştır. Bu noktada, İçerik Dağıtım Ağı (Content Delivery Network – CDN) sistemleri, internet altyapısının temel bileşenlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

Bu yazımızda, CDN teknolojisinin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve ücretsiz olarak kullanılabilen CDN servislerinin hangileri olduğunu detaylı bir şekilde ele aldık. Keyifli okumalar dileriz!

CDN Nedir?

CDN (Content Delivery Network), yani İçerik Dağıtım Ağı; bir web sitesinin statik içeriklerini (görseller, CSS/JS dosyaları, videolar vb.) dünyanın farklı noktalarındaki sunucular aracılığıyla kullanıcılara en yakın lokasyondan ileten, böylece sayfa yüklenme süresini azaltan ve performansı artıran dağıtık bir sunucu sistemidir.

CDN Kullanmanın Temel Amacı Nedir?

CDN kullanmanın temel amacı, internet trafiğini optimize ederek hem sunucu üzerindeki yükü azaltmak hem de kullanıcıların içeriğe daha hızlı ve kesintisiz erişmesini sağlamaktır. CDN’ler aynı zamanda trafik yoğunluğu, DDoS saldırıları ve ani erişim artışlarına karşı koruma sağlar, bu yönüyle hem hız hem de güvenlik açısından kritik bir rol üstlenir.

CDN Teknolojisinin Tarihi

CDN (Content Delivery Network) teknolojisinin tarihi, internet trafiğinin artmasıyla birlikte performans ve erişim sorunlarının çözülmesine yönelik ihtiyaçların ortaya çıktığı 1990’lı yılların sonlarına dayanır. Bu teknolojinin temelleri, 1998 yılında Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından başlatılan ve daha sonra Akamai Technologies’in ticarileştirdiği araştırma projelerine dayanmaktadır. Akamai, ilk büyük CDN sağlayıcısı olarak 1999 yılında faaliyetlerine başlamış ve statik içeriklerin dağıtık sunucular aracılığıyla iletilmesini mümkün kılarak, web sitelerinin küresel ölçekte daha hızlı erişilebilir olmasını sağlamıştır. 2000’li yılların başında büyük medya kuruluşları ve e-ticaret siteleri tarafından benimsenen CDN yapıları, zamanla video akışı, oyun, yazılım güncellemeleri ve mobil içerik sunumu gibi alanlarda da yaygınlaşmıştır. Günümüzde CDN teknolojisi, yalnızca performans artırımı için değil; güvenlik, trafik yönetimi ve erişim sürekliliği gibi kritik işlevleri de yerine getiren küresel internet altyapısının vazgeçilmez bir bileşeni hâline gelmiştir.

CDN’ler Nasıl Çalışır?

CDN’ler (Content Delivery Network – İçerik Dağıtım Ağları), web içeriğini kullanıcıya en yakın fiziksel sunucudan ileterek sayfa yüklenme süresini azaltan, yüksek performans ve erişilebilirlik sağlayan sistemlerdir. Bu yapı, dünyanın farklı coğrafi bölgelerine dağılmış çok sayıda önbellek (cache) sunucusu aracılığıyla çalışır.

Bir kullanıcı bir web sitesine erişmek istediğinde, CDN sistemi devreye girer ve isteği kullanıcının bulunduğu konuma en yakın CDN sunucusuna yönlendirir. Bu sunucular, daha önce sıkça talep edilen statik içerikleri (görseller, stil dosyaları, JavaScript dosyaları, videolar vb.) önbelleğinde tutar. Böylece içerik, asıl (origin) sunucudan değil, CDN’in uç noktalarındaki (edge servers) sunuculardan çok daha hızlı şekilde iletilir.

CDN’ler ayrıca akıllı yönlendirme algoritmaları kullanarak ağ tıkanıklığını, sunucu yanıt sürelerini ve genel bant genişliği kullanımını optimize eder. Bunun sonucunda hem web sitesinin açılma süresi kısalır hem de ani trafik artışlarında sistemin çökme riski azalır. Modern CDN servisleri aynı zamanda güvenlik işlevleri de sunarak DDoS saldırılarına karşı koruma, güvenlik duvarı (WAF), TLS/SSL şifreleme gibi çözümlerle web uygulamalarını daha dayanıklı hâle getirir.

Peki, CDN sistemi en yakın sunucuyu nasıl tespit ediyor:

Coğrafi olarak dağıtılmış ağ önbelleğe alma, dinamik hızlandırma ve uç mantık hesaplamaları prensipleri çerçevesinde çalışır.

Önbelleğe Alma

Önbelleğe alma daha hızlı veri erişimi için aynı verilerin birden fazla kopyasını depolama işlemidir. CDN teknolojisinde bu terim ağ içerisindeki birden fazla sunucuda bulunan statik internet sitesi içeriği depolama işlemini ifade eder. CDN içerisinde önbelleğe alma aşağıdaki gibi işler:

1. Coğrafi olarak uzak bir internet sitesi ziyaretçisi siteniz için ilk talebi gerçekleştirir.
2. Talep internet uygulama sunucunuza veya kaynak sunucunuza ulaşır. Kaynak sunucusu uzak ziyaretçiye yanıt gönderir. Aynı zamanda söz konusu ziyaretçiye coğrafi olarak en yakın CDN bir varlık noktasına (POP) yanıtın bir kopyasını gönderir.
3. CDN bir varlık noktası (POP) sunucusu kopyayı önbelleğe alınmış bir dosya olarak depolar.
4. Bu ziyaretçi veya o konumdaki başka bir ziyaretçi bir daha aynı talepte bulunulduğunda kaynak sunucusu değil önbelleğe alma sunucusu yanıtı gönderir. 

Dinamik Hızlandırma

Dinamik hızlandırma; internet uygulamaları ve müşteri arasındaki, aracı bir CDN sunucusu sebebiyle dinamik internet içerik talepleri için sunucu yanıt sürecinde gerçekleştirilen azaltma işlemidir. Her dinamik talep için kaynak sunucusuyla bir daha bağlantı kurmak zorundadır. Ancak kendileri ve kaynak sunucuları arasındaki bağlantıyı optimize ederek süreci hızlandırırlar.

Kullanıcı internet üzerinden internet sunucusuna doğrudan bir dinamik talep gönderirse talep kaybolabilir veya ağ gecikme süresi sebebiyle gecikebilir. Güvenlik doğrulaması için bağlantının açılması ve kapılması da zaman alabilir. Öte yandan, yakında bulunan CDN sunucusunun talebi kaynak sunucusuna iletmesi ikisi arasında süreğen, güvenilir bir bağlantı kurulmuş olduğu anlamına gelir. Örneğin, aşağıdaki özellikler ikisi arasındaki bağlantıyı daha da optimize edebilir:

• Akıllı yönlendirme algoritmaları
• Kaynağa coğrafi yakınlık
• Müşteri talebini işleme yeteneği; bu, onun boyutunu azaltır

Uç Mantık Hesaplamaları

Müşteri ve sunucu arasındaki bağlantıyı kolaylaştıran mantık hesaplamalarını gerçekleştirmek için CDN uç sunucusunu programlayabilirsiniz. Örneğin, bu sunucu aşağıdaki görevleri gerçekleştirebilir:

• Kullanıcı taleplerini incelemek ve önbelleğe alma davranışlarını değiştirmek.
• Yanlış kullanıcı taleplerini doğrulamak ve ele almak.
• Yanıtlamadan önce içeriği değiştirmek veya optimize etmek.

Uygulama mantığının internet sunucuları ve ağ ucu arasında dağıtılması geliştiricilere kaynak sunucularının bilgi işlem gerekliliklerini gidermede ve internet sitesi performansını geliştirmede yardımcı olur.

CDN Kullanmanın Avantajları Nelerdir?

CDN kullanımın bir çok avantajı bulunmaktadır. Güvenlik, sitenizin hızı, maliyeti gibi çok boyutlu avantajlar sağlamaktadır. Gelin CDN avantajlarını daha detaylı inceleyelim:

Güvenlik Sağlar

CDN hizmetini kullanabiliyor olmamız için DNS’lerinizi CDN hizmeti üzerine almalısınız. Bu da bundan sonra karşılaşacağımız DDOS saldırılarına karşı CDN’in koruma sağlayacağı anlamına geliyor. İyi CDN servislerinin hemen hemen hepsi DDOS saldırılarına karşı üstün güvenlikli teknolojilere sahiptir. Ayrıca CDN hizmetleri güvenlik sertifikalarında düzenli olarak iyileştirmeler ve geliştirmeler yapmaktadırlar. 

Hızlı Bir Siteye Sahip Olmanızı Sağlar

CDN’in (İçerik Dağıtım Ağı) tercih edilmesinin en temel nedeni, web performansını artırarak sayfa yüklenme süresini önemli ölçüde azaltmasıdır. Bu sistem, kullanıcı taleplerini coğrafi olarak en yakın CDN sunucusuna yönlendirerek verinin daha kısa mesafede iletilmesini sağlar. Böylece hem veri aktarım süresi kısalır hem de ağ gecikmesi (latency) en aza indirilir. Bu durum, özellikle küresel ölçekte hizmet veren web siteleri için kritik bir avantaj sağlar.

Örneğin, Almanya’da barındırılan bir web sitesine Türkiye’den erişilmek istendiğinde, istemci ile sunucu arasındaki fiziksel mesafe nedeniyle veri alışverişi belirli ölçüde gecikmeye uğrayacaktır. Ancak söz konusu web sitesi, İstanbul ya da Ankara gibi büyük veri merkezlerinde konumlandırılmış CDN sunucularını kullanıyor olsaydı, Türkiye içindeki kullanıcı talepleri bu yerel sunucular aracılığıyla karşılanacak ve erişim süresi anlamlı düzeyde kısalacaktı.

Her ne kadar günümüzde gelişmiş VPS sunucular ve özel yapılandırılmış hosting çözümleri yüksek işlemci gücü, bellek kapasitesi ve depolama alanı gibi kaynaklar sunsa da, bu sistemlerin fiziksel konumu kullanıcıya uzak olduğunda erişim süresi üzerinde sınırlayıcı bir etki oluşabilir. Bu bağlamda, CDN teknolojisi yalnızca donanım kapasitesiyle değil, veri iletiminde sağladığı konumsal avantajla da web performansını artıran stratejik bir altyapı çözümüdür.

Trafik Yoğunluğunu Doğru Bir Şekilde Yönlendirmenizi Sağlar

Özellikle e-ticaret siteleri, black friday veya sezon sonu indirimleri gibi özel günlerde büyük kampanyalar yapmakta ve bu özel günlerde web sitesi trafiği olağan rakamların kat ve kat üstüne çıkmaktadır. Böyle dönemsel trafik artış zamanlarında CDN ile, gelen trafiği farklı sunuculara dağıtma imkanına sahip olabilirsiniz. Bu trafik dağıtma işlemine Load Balancing denmektedir. Load Balancing ile her türlü çökme, yavaşlama ve sunucuya fazla yüklenme risklerini ortadan kaldırabilirsiniz.

Ana Sunucu Yükünü Azaltır Ve Bant Genişliği Maliyetlerinin Düşmesini Sağlar

CDN kullanmak sizi bir çok ek maliyetten de kurtarabilir. Bu maliyetlerden biri de bant genişliğidir. Web sitemize gelen yoğun trafik sonucu ana sunucumuzun band genişliği bu trafiği kaldıramayabilir ve burada daha büyük band genişliği ihtiyacı doğabilir. CDN kullanmak bu tür problemlerin de önüne geçmektedir.

CDN Kullanmanın Dezavantajları Nelerdir?

Her ne kadar CDN teknolojisi web performansı ve güvenlik açısından önemli avantajlar sunsa da, bazı sınırlamalar ve potansiyel dezavantajlar barındırmaktadır. Aşağıda bu dezavantajlar çeşitli boyutlarıyla ele alınmıştır.

Yüksek Maliyetli Planlar

Temel düzeydeki CDN servisleri ücretsiz veya düşük maliyetli olsa da, yoğun trafik alan, yüksek performans ve güvenlik gereksinimi duyan büyük ölçekli siteler için profesyonel CDN planları önemli maliyetler doğurabilir. Özellikle GB başına fiyatlandırma yapılan modellerde, bant genişliği kullanımı arttıkça maliyetler hızla yükselebilir.

Karmaşık Yapılandırma Süreci

CDN sistemlerinin kurulumu ve yönetimi, teknik bilgi gerektirebilir. DNS yönlendirmeleri, SSL/TLS entegrasyonları, önbellekleme kuralları ve cache kontrol mekanizmaları doğru şekilde yapılandırılmadığında performans sorunları veya erişim hataları yaşanabilir. Bu durum, teknik yeterliliği sınırlı olan kullanıcılar için dezavantaj oluşturur.

Coğrafi Dağılımın Her Zaman Yeterli Olmaması

CDN sağlayıcılarının veri merkezlerinin konumları her bölge için eşit dağılmamış olabilir. Özellikle belirli ülkelerde ya da az gelişmiş bölgelerde yeterli sunucu altyapısının bulunmaması, CDN’in sunduğu hız avantajını azaltabilir veya işlevini sınırlı hâle getirebilir.

İçerik Güncellemelerinde Gecikme

CDN’ler, içerikleri önbelleğe alarak kullanıcıya daha hızlı sunar. Ancak bu durum, web sitesinde yapılan güncellemelerin CDN sunucularına yansımasında gecikmelere yol açabilir. Yanlış yapılandırılmış önbellekleme politikaları, eski içeriklerin gösterilmesine neden olabilir ve bu da kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebilir.

Üçüncü Tarafa Bağımlılık

CDN kullanımı, sistemin bir bölümünün harici bir hizmet sağlayıcısına devredilmesi anlamına gelir. Bu durum, CDN sağlayıcısında yaşanabilecek bir kesinti ya da altyapı sorununun, doğrudan web sitesinin erişilebilirliğini etkilemesi riskini taşır. Ayrıca veri gizliliği ve yasal sorumluluklar açısından da ek değerlendirmeler yapılması gerekebilir.

Ücretsiz Kullanabileceğiniz CDN Servisleri

Cloudflare

2009 yılında Amerika’da kurulan CloudFlare, CDN kullanımı için en çok tercih edilen firmaların başında yer almaktadır. 100’den fazla ülkede 200’ün üzerinde sunucu barındıran CloudFlare’in ücretsiz sunduğu SSL sertifikası, CDN, Temel Güvenlik Koruması ve WordPress Cache eklentileri ile entegre çalışabilme özellikleri, en çok tercih edilme sebeplerinin başında gelmektedir. CloudFlare, İstanbul’da da bir adet veri merkezi bulundurmaktadır.

Cloudflare kendini “Basit bir CDN servisinden çok daha fazlası” şeklinde tanımlıyor. CloudFlare ücretsiz CDN ve SSL hizmetlerinin yanında üstün güvenlik teknolojileri sunarak web sitenizi zarara uğratacak tehditlere ve kötü amaçlı botlara karşı güvenlik duvarı oluşturuyor.

Amazon CloudFront

Amazon CloudFront, yüksek performans, güvenlik ve geliştiriciler için kolaylık sağlamaya yönelik oluşturulmuş bir içerik teslim ağıdır (CDN). Gelişmiş özellikleri ile dikkat çeken Amazon CloudFront, otomatik GZip etkinleştirmesi ile web sitesi performansını artırır. Bu CDN servisinin en önemli avantajlarından biri de ziyaretçinin cihaz türü, işletim sistemi ve buna benzer özellikleri derinlemesine irdeleyerek uygun performansı ortaya koymasıdır. Bunun yanında sisteme kullanışlı bir uyarı sistemi de eklenebilir. Bu da veri aktarımının çok daha güvenilir olmasını sağlar.

Amazon CloudFront ile aşağıdaki işlemleri gerçekleştirebilirsiniz:

• Verileri, otomatik ağ eşleme ve akıllı yönlendirme içeren, küresel olarak dağıtılmış 275‘ten fazla varlık noktası (PoP) aracılığıyla sunmak.
• Trafik şifreleme ve erişim denetimleri ile güvenliği iyileştirmek ve hiçbir ilave ücret ödemeden hizmet engelleme (DDoS) saldırılarına karşı savunma sağlamak için AWS Shield Standard’ı kullanmak.
• Maliyeti, performansı ve güvenliği dengelemek için sunucusuz bilgi işlem özelliklerini kullanarak AWS ağı ucunda çalıştırdığınız kodu özelleştirmek.
• Yüksek aktarım hızları ile yazılım, oyun düzeltme ekleri ve loT güncellemeleri sunmak için otomatik olarak ölçeklendirme gerçekleştirmek.

Bunu Biliyor muydunuz?
“ikas e-ticaret altyapısı, Amazon’a ait AWS teknolojisini kullanmaktadır. Ürün ve tema görselleriniz, Amazon.com’un kullandığı CDN teknolojisi ile barındırılır. Böylelikle siteniz dünyanın neresinden girilirse girilsin, çok hızlı açılır. ikas ile ücretsiz bir e-ticaret sitesi kurmak için hemen tıklayın.👇”

Microsoft Azure CDN

Adından da anlaşılacağı gibi bu CDN, Microsoft firması tarafından geliştirilmiştir. Sistem performansını artırmasının yanında kullanım kolaylığı ile de dikkatleri üzerine çeken bu sistem ile arzu ettiğiniz verimi alacağınıza emin olabilirsiniz.

Geniş bir altyapıya sahip olan Microsoft Azure CDN, yüksek bant genişliğine sahiptir. Basit ve kullanışlı arayüzüyle web sitelerinden uygulamalara birçok statik içeriği önbelleğe alabilmenizi sağlar. Ayrıca gerçek zamanlı veri analizi sunan sistem, trafiğinizi daha yakından takip edebilmenize imkân tanır. Ani yoğunluklar ve ağır yüklere karşı önlem almanızı sağlar.

Incapsula

Ücretsiz CDN hizmeti denince akla ilk gelen bulut tabanlı güvenlik sağlayacılardan biri olan Incapsula, Imperva tarafından geliştirilmiştir. Ücretsiz CDN planı blog sahipleri için uygundur. Ücretsiz özelliği ile birlikte spam botlara ve spam yorumlara karşı koruma ve CAPTCHA güvenliği hizmetlerini de kullanabilirsiniz. Incapsula’nın ücretsiz versiyonu ile birlikte önbellekleme, sıkıştırma ve resim optimizasyonu özelliklerinde de faydalanabilirsiniz.

CDN ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

CDN Kullanmak Güvenli mi?

CDN (Content Delivery Network) kullanımı, doğru yapılandırıldığı ve güvenilir bir sağlayıcı tercih edildiği sürece genel olarak güvenli kabul edilir.

Hangi Siteler CDN Teknolojisini Kullanmalıdır?

CDN teknolojisi, yüksek trafik alan, geniş coğrafi kullanıcı kitlesine hitap eden veya hızlı erişimin kritik olduğu tüm web siteleri için önemli bir performans ve güvenlik avantajı sağlar. Özellikle medya içerikleri barındıran haber siteleri, video platformları, global ölçekte hizmet veren kurum siteleri ve mobil uygulama arayüzleri CDN altyapısından doğrudan fayda görür. Bununla birlikte, e-ticaret sitesi kurmak isteyen girişimciler için de CDN kullanımı büyük önem taşır. Çünkü sayfa yüklenme hızının düşük olması, kullanıcıların siteyi terk etmesine ve potansiyel satış kayıplarına yol açabilir. Aynı şekilde, kampanya dönemlerinde artan trafik nedeniyle sitenin yavaşlamasını ya da çökmesini engellemek için CDN altyapısı kritik bir rol üstlenir. Ayrıca, çoklu dil ve para birimi desteği sunan uluslararası e-ticaret platformları da içeriklerini farklı bölgelerde hızlı ve güvenli biçimde sunmak için CDN teknolojisini tercih etmelidir. Sonuç olarak, kullanıcı deneyiminin ve işlem güvenliğinin ön planda olduğu her web sitesi için CDN kullanımı stratejik bir gerekliliktir.

CDN Hangi Dosyaları İçerisinde Barındırabilir?

CDN içerisinde bulunan dosyalar aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Görsel ve video dosyaları,
• HTML, CSS, JS dosyaları,
• İndirilebilir medya dosyaları,
• Canlı yayın videoları,
• Yazılımlar,
• Kod satırları,
• Font ve metin dosyaları.