Bilanço Nedir? Nasıl Hazırlanır?

Bilanço, gelir elde etmek amacıyla faaliyet yürüten şirketlerin, belirli bir dönemin sonunda, finansal durumlarını raporlamak için kullandıkları bir tablodur. Ticari faaliyetler yürüten bütün işletmeler için bilanço hazırlanması hayati bir önem taşır. Bu makalemizde “bilanço nedir?” sorusuna cevap verecek ve “bilanço nasıl hazırlanır?” konusunu detaylıca anlatacağız.

Bilanço Nedir?

Bir işletmenin, herhangi bir finansal dönemin sonunda, işletmelerin mali varlıklarını, alacaklarını, vereceklerini ve kaynaklarını gösteren tabloya bilanço adı verilir. Muhasebe için kullanılan temel finansal tablolar arasında yer alır. 

Bilanço aynı zamanda şirketlerin sermaye yapısını gözler önüne serer. Bilanço içerisinde, şirketin sahip olduğu öz kaynaklara ek olarak hissedarların yatırımları da yer alır. Böylece şirketin aldığı yatırımlar da ortaya çıkmış olur.

Şahıs şirketi gibi özel şirketlerin bilanço paylaşma zorunluluğu yoktur. Ancak şirketlerin mali durumlarının değerlendirilebilmesi için bilanço hazırlanması oldukça önemlidir. Şirketlerin durumlarının analizinde ve finansal oranların hesaplanmasında bilanço kullanılır. 

Bilanço Tablosu Nedir?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, bilanço şirketlerin finansal durumunu gösteren bir tablodur. Bu sebeple bilanço tablosu ve bilanço kavramlarının ikisi de, aslında aynı tabloyu ifade etmek için kullanılır. 

Bilanço Defteri Nedir?

Bir şirketin, bilanço esaslarına göre, finansal durumlarının kaydını tutmak için kullandığı deftere bilanço defteri adı verilir. 

Her işletme bilanço defteri tutmak zorunda değildir. Vergi Usul Kanunu’na göre tüccarlar, I. ve II. sınıf tüccar olarak ikiye ayrılırlar. Sadece I. sınıf tüccarların bilanço defteri tutması ve gerektiği zaman beyan etmesi zorunludur.

Bilanço Ne işe Yarar?

Şirketlerin bilanço tutması için birçok sebep vardır. İlk olarak, I. sınıf tüccarların bilanço kayıtları tutması ve noter tasdikli bir bilanço defterine kaydetmesi zorunludur. Ancak bilanço hazırlamak sadece kanunlara uymak için yapılan bir işlem değildir. 

Bilanço, bir şirketin finansal durumunun tamamıyla görünür olmasını sağlar. Böylece işletmelerin ne kadar alacağı, vereceği, gideri, geliri ve varlığı olduğu rahatlıkla analiz edilebilir. 

Şirketlerin finansal durumunun analiz edilmesi kolaylaştıkça, daha kazançlı ve doğru kararların verilmesi de kolaylaşır. 

Kısacası doğru hazırlanan bilançolar sayesinde, şirketler neleri doğru, neleri yanlış yaptıklarını görebilir ve daha iyi kararlar vermeye başlayabilir.

İlgili içerik: Ciro Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Bilanço Türleri Nelerdir?

Şirketlerin hazırlayabileceği farklı bilanço türleri bulunur. Bu bilanço türleri aşağıdaki gibidir:

• Mali Bilanço
• Ticari Bilanço
• Konsolide Bilanço
• Proforma Bilanço

Gelin, bu bilanço türlerini detaylıca inceleyelim.

Mali Bilanço

Diğer adı vergi bilançosu olan mali bilanço, mali yasalar ve bu çerçevede koyulan kural ve kanunlar kapsamında düzenlenen bilançoya verilen isimdir. Vergiye konu olan ticari kazancın saptanabilmesi için, mali bilanço hazırlanır. Bu bilançonun hazırlanabilmesi için, Vergi Usul Kanunu hükümlerine uyulması gerekmektedir.

İlgili içerik: Vergi Nedir? Vergi Çeşitleri Nelerdir?

Ticari Bilanço

Ticari bilanço, ticari hayatta yer alan şirketlerin, ilgili usul ve kanunlara göre hazırladıkları bilançodur. Bu bilanço temel olarak, bir işletmenin ticari faaliyetleri ile ilgili olan gelir, gider, varlık, borç ve benzeri finansal durumları gösterir.

Konsolide Bilanço

Bir ana şirketin, ortak şirketler ve altındaki şirketler ile birlikte, sadece tek bir şirkete aitmiş gibi sunduğu toplu finansal rapora, konsolide bilanço adı verilir. Bu bilanço türü sayesinde, birden fazla alt veya ortak şirket olarak birbirlerine bağlı olan birçok şirketin finansal durumu hep birlikte incelenebilir. 

Proforma Bilanço

Geleceğe dönük ve isteğe bağlı olarak hazırlanan bilanço türüne proforma bilanço adı verilir. Bu bilanço türü, bir şirketin gelecekteki mali planlarını hazırlamasına yardımcı olur. Böylece geleceğe dönük kararlar önceden belirlenebilir.

İlgili İçerik: Cari Hesap Nedir?

Bilanço Kalemleri Nelerdir?

Bir işletmenin bilançosu hazırlanırken, bilançoya dahil edilmesi gereken bazı kalemler vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Dönen Varlıklar
• Duran Varlıklar
• Borçlar
• Dönem Ayırıcı Hesaplar
• Öz Kaynaklar

Aşağıda bu kalemlerin her birisini kendi başlığı altında inceleyeceğiz:

Dönen Varlıklar

Dönen varlıklar, bir yıldan sonra, veya finansal faaliyet döneminin sonunda nakde dönüşen varlıklardır. Bir şirketin, finansal dönem içerisinde satmak için aldığı veya ürettiği mallar, dönen varlıklara örnek olarak verilebilir.

İlgili içerik: Kâr Marjı Nedir?

Duran Varlıklar

Duran Varlıklar, bir şirketin finansal dönem sonunda nakde dönüştürmeyeceği mallardır. Bunları şirketin kullandığı, halihazırda bulunan demirbaş varlıklar olarak düşünmek mümkündür. 

Borçlar

Borçlar, bir şirketin belirli bir süre içerisinde ödemesi gereken miktarlardır. Şirketler çoğunlukla borçlarını yapılandırarak, dönemsel olarak belirli miktarlarda öderler. İşletmelerin sağlıklı bir bilanço hazırlayabilmesi için, borçlarını da hesaba katmaları şarttır.

İlgili İçerik: Konkordato Nedir?

Dönem Ayırıcı Hesaplar

Dönem ayırıcı hesaplar, işletmelerin geleceğe yönelik gelir ve gider durumlarını bilançolarında göstermelerini sağlayan hesaplardır. Bu hesaplar ilgili dönemleri gösterecek şekilde ayrılırlar. Bilançolarda dönem ayırıcı hesaplar, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin Dönemsellik ve Tam Açıklama İlkeleri kapsamında kullanılmaktadırlar.

Öz Kaynaklar

Öz kaynaklar, işletme sahiplerinin ve ortaklarının, işletmeye yaptıkları yatırımları gösteren bilanço kalemidir. Öz kaynaklar aynı zamanda Sermaye Yedekleri, Kâr Yedekleri, Geçmiş Yıllar Kârları ve Geçmiş Yıllar Zararları ve Dönemin Net Kâr veya Zararı gibi kalemleri de kapsar.

İlgili içerik: Provizyon Ne Demek?

Bilanço Nasıl Hazırlanır?

Bilanço hazırlamak, dikkat ve hassasiyet ile yapılması gereken bir işlemdir. Bu sebepten dolayı, herhangi bir bilanço hazırlığı yaparken, mutlaka işinde uzman bir mali müşavirden destek almanızı öneriyoruz. 

Bilanço tabloları, farklı içeriklere sahip bölümlere ayrılırlar. Bu başlık altında, bilanço hazırlarken hangi bölümde, hangi içeriklerin bulunması gerektiğinden bahsedeceğiz.

Bilanço Başlığı

Bilanço hazırlanırken, öncelikle bir bilanço başlığı düzenlenmesi gerekmektedir. Bu başlıkta, bilançosu düzenlenen işletmenin adı, unvanı ve bilançonun düzenlenme tarihi gibi önemli bilgiler yer alır.

Aktif Kısım

Bilanço tablosunun sol tarafında aktifler yer alır. Bu tarafta işletmenin tüm varlıkları ve alacakları bulunur. Bu kısımda işletmenin duran ve dönen varlıkları bulunmaktadır.

Pasif Kısım

Pasif kısım, bilançonun sağ kısmında yer alır. Bu kısımda kısa vadeli ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla, şirketin öz kaynakları bulunur. İşletmenin sermayesi, geçmiş yıl kar/zararları, yasal yedek sermayeleri ve borçları bu kısımda belirtilmektedir.

Dipnotlar

Dipnotlar, bilançonun daha kolay bir şekilde anlaşılıp, analiz edilip, yorumlanması için eklenilen notlardır. Bilanço tablosunun alt kısmında bulunur. 

İlgili içerik: Arbitraj Nedir?

Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?

Şirketlerin bilançoları hem yatırımcı şirketlerin hem de şirket sahiplerinin yeni kararlar almasına yardımcı olur. Bilançoların daha iyi anlaşılabilmesi için de bilanço analizi yapılır.

Bilanço analizi yapmak için, şirket bilançosunun her kalemi ayrı ayrı incelenerek işletmenin geçmiş senelerdeki bilançoları ve performansı ile karşılaştırılır. Böylece şirketin mevcut dönem içerisindeki performansı ile, geçmiş dönem performansı kıyaslanarak, elde edilen gelişmeler veya oluşan gerilemeler daha iyi anlaşılabilir.

Bunun yanında şirketin analiz beklentileri ve önceki yıllarda hazırlanan öngörüleri de analiz işlemine dahil edilebilir. Bu da daha iyi bir grafik çizilmesine olanak sağlar.

Bilanço Örneği