NACE Kodu Nedir? Ne İşe Yarar? (Önemi ve Daha Fazlası)

İş dünyasında her sektörün belirli bir sınıflandırma sistemine tabi olması gerekmektedir. Ancak, bu sınıflandırma eksik veya hatalı yapıldığında, işletmeler çeşitli yasal, vergi ve ticari zorluklarla karşılaşabilmektedir. Yanlış belirlenen sektör kodları, resmi işlemlerden teşviklere kadar pek çok süreci olumsuz etkileyebilir.

Bu noktada, NACE kodu, işletmelerin faaliyet alanlarını standart bir sistemle tanımlayarak hem ulusal hem de uluslararası düzeyde doğru sınıflandırılmasını sağlamaya yardımcı olmaktadır. Bu sistem, firmaların ticari faaliyetlerini resmî kurumlarla uyumlu hale getirmelerine yardımcı olur ve ekonomik analizler için temel bir referans noktası sunar.

Bu içeriğimizde, NACE kodunun ne olduğu, nasıl belirlendiği ve işletmelere sağladığı avantajlar ele aldık. Keyifli okumalar dileriz!

NACE Kodu Nedir?

NACE kodu, Avrupa Birliği’nde ekonomik faaliyetleri sınıflandırmak için kullanılan bir kod sistemidir. “Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne” kelimelerinin kısaltmasıdır. Türkiye de Avrupa Birliği‘ne uyum çalışmaları kapsamında bu kod sistemini benimsemiştir.

NACE Kodlarının Tarihçesi

NACE kodlarının tarihçesi, Birleşmiş Milletler’in (BM) 1950’lerde ekonomik verileri standartlaştırma çabalarına dayanmaktadır. BM’nin geliştirdiği Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC), ekonomik faaliyetlerin uluslararası düzeyde karşılaştırılabilir bir şekilde sınıflandırılması için ilk adımı oluşturmuştur.

1970’li yıllarda, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), ISIC’ten türetilen kendi sınıflandırma sistemi olan NACE kodlarını oluşturmuştur. Bu adım, Avrupa’daki ekonomik faaliyetlerin daha spesifik ve detaylı bir şekilde sınıflandırılmasını sağlamayı amaçlamıştır. NACE kodları, AET üye ülkeleri arasında ekonomik verilerin karşılaştırılabilirliğini artırma ve ortak ekonomik politikalar geliştirmeye yardımcı olmuştur.

1990’lı yıllara gelindiğinde, ekonomik faaliyetlerdeki değişimler ve farklılaşmalar, mevcut sınıflandırma sisteminin yetersiz kalmasına neden olmuştur. Bu nedenle, 1990 yılında NACE Revizyon 1 hayata geçirilmiştir. Bu revizyon, ekonomik faaliyetlerin daha detaylı bir şekilde sınıflandırılmasını sağlayarak, özellikle hizmet sektörü gibi alanlardaki gelişmeleri kapsayacak şekilde güncellemeler içermiştir.

2000’li yılların başında, küreselleşme ve teknolojik gelişmelerin hızlandırdığı ekonomik değişimler, NACE kodlarının yeniden güncellenmesini zorunlu kılmıştır. 2002 yılında yürürlüğe giren NACE Revizyon 2, ekonomik faaliyetlerdeki yapısal değişimleri yansıtmak ve uluslararası karşılaştırılabilirliği artırmak amacıyla daha kapsamlı bir güncelleme olmuştur. Bu revizyon, bilgi teknolojileri, iletişim ve çevre gibi yeni ekonomik alanları da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Türkiye, Avrupa Birliği’ne uyum çalışmaları kapsamında, 2009 yılında NACE Revizyon 2’yi benimseyerek kullanmaya başlamıştır. Bu sayede, Türkiye’deki ekonomik faaliyetlerin Avrupa Birliği standartlarına uygun bir şekilde sınıflandırılması ve Avrupa ülkeleriyle ekonomik verilerin karşılaştırılması mümkün hale gelmiştir.

NACE Kodlarının İşlevleri ve Kullanım Alanları

NACE kodları, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılmasında ve düzenlenmesinde temel bir rol oynayarak, işletmelerin faaliyet alanlarını belirlemede ve yasal düzenlemelere uyum sağlamalarında kritik bir öneme sahiptir. Şirket kuruluşu ve tescili işlemlerinden vergi beyannamelerine, işyeri tehlike sınıfının belirlenmesinden istatistiksel analizlere kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Bu kodlar, ekonomik faaliyetlerin daha şeffaf, düzenli ve etkin bir şekilde yürütülmesine katkıda bulunmaktadır.

NACE kodları, işletmeler, devlet kurumları ve diğer paydaşlar için önemli bilgiler sağlar. İşletmeler, NACE kodlarını kullanarak hedef pazar analizi, pazarın büyüklüğü, müşteri profili ve rekabet ortamı gibi verileri elde edebilirler. Bu veriler, stratejik planlama yapmalarına, performanslarını değerlendirmelerine ve yeni iş alanları keşfetmelerine yardımcı olur. Aynı sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırma yaparak güçlü ve zayıf yönlerini belirleyebilirken, faaliyet alanlarına uygun stratejiler geliştirerek rekabet avantajı elde edebilirler. Devlet kurumları ise, NACE kodlarını kullanarak ekonomik verileri sektörlere göre sınıflandırmayı ve analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu veriler, sektörel politikaların oluşturulmasında ve bölgesel kalkınma planlarının hazırlanmasında, ülkeler arasındaki ekonomik verilerin karşılaştırılarak ekonomik politikaların daha etkili bir şekilde geliştirilmesinde kullanılmaktadır.

Yatırımcılar açısından ise NACE kodları, yatırımcıların sektör analizi, rekabet analizi ve risk değerlendirmesi yapmalarına yardımcı olmaktadır. Yatırımcılar, bu kodlar aracılığıyla sektörün büyüklüğünü, büyüme hızını ve kârlılık oranlarını öğrenmeyi, aynı sektörde faaliyet gösteren şirketleri tespit ederek rekabet ortamını değerlendirmeyi ve sektörlere ilişkin riskleri analiz etmeyi amaçlamaktadır. NACE kodları ayrıca, yatırımcıların portföylerini çeşitlendirmelerine ve farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere yatırım yaparak portföy riskini dağıtmalarına yardımcı olur.

NACE Kodu Nasıl Alınır?

NACE kodları, işletmelerin faaliyetlerini tanımlamak ve sınıflandırmak için kullanılan bir sistem olduğu için, işletmelerin faaliyetlerine göre verilir. İşletmelerin faaliyet kodlarını almaları için genellikle aşağıdaki adımları izlemeleri gerekmektedir:

• Öncelikle, kendileri veya müşterileri için hizmet veya ürünler sağladıkları sektörü belirlemelidir. Bu sektörler, NACE kodlarının ilk seviye olarak tanımladığı genel sektörlerdir.
• İşletmeler, sağladıkları hizmet veya ürünlerin daha ayrıntılı bir sınıflandırmasını yapmalıdır. Bu sınıflandırma, NACE kodlarının ikinci seviye olarak tanımladığı alt sektörler veya alt kategorilerdir.
• Ardından, sağladıkları hizmet veya ürünlerin en ayrıntılı sınıflandırmasını yapmalıdır. Bu sınıflandırma, NACE kodlarının üçüncü seviye olarak tanımladığı daha ayrıntılı alt kategorilerdir.
• Son olarak işletmeler, belirledikleri sınıflandırmaları doğrulatmak için yetkili kurumlarla iletişime geçmelidir. Örneğin, işletmeler ülkelerinin istatistik kurumlarına, vergi dairesine veya diğer yetkili kurumlara gitmelidir. Bu kurumlar işletmelerin faaliyetlerine göre doğru NACE kodlarını verir.

NACE Kodu Başvurusu Nasıl Yapılır?

İnternet vergi dairesi üzerinden alınan barkodlu vergi levhasında “Ana Faaliyet Kodları” bölümünde veya SGK sicil numarasında NACE kodu da bulunmaktadır. Haliyle şirket kurarken, ayrıca NACE kodu başvurusu yapmanıza gerek bulunmamaktadır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından NACE kodu işletmenize uygun olacak şekilde otomatik olarak hazırlanmaktadır.

Bu süreç ülkeye göre değişebilir, kuruluşun yerleştiği ülkenin istatistik kurumlarına danışmanlık hizmeti verebilir. Ayrıca internet üzerinden NACE kodlarına da erişmek de mümkündür.

NACE Kodunu Öğrenmek için Nasıl ve Nereden Sorgulama Yapılır?

Genel olarak, SGK sicil numaranızın 2. hanesinden başlayarak  3, 4, 5, 6, 7, 8. haneleri NACE kodunuzdur. Eğer SGK sicil numaranızda bir hata varsa NACE kodunuz farklı olabilir. Bu yüzden NACE kodunuzu ayrıca kontrol ederek emin olmak önemlidir. NACE kodlarını öğrenmek için birkaç yol vardır:

• İstatistik kurumları: NACE kodlarını öğrenmek isteyenler, ülkelerinin istatistik kurumlarına başvurabilir. Bu kurumlar, işletmelerin faaliyetlerine göre doğru NACE kodlarını verir ve ayrıca NACE sınıflandırması hakkında daha fazla bilgi verir.
• Vergi dairesi: İşletmeler, vergi dairesine başvurarak NACE kodlarını öğrenebilir. Vergi dairesi, işletmelerin kayıtlarına ve faaliyetlerine göre doğru NACE kodlarını verir.
• İnternet: NACE kodlarına erişmek için internet üzerinden de birçok kaynak mevcut. Örneğin, Avrupa Birliği istatistik kurumu Eurostat’ın internet sitesinde NACE sınıflandırmasına erişebilirsiniz. Ayrıca ülkenin istatistik kurumlarının sitelerinde NACE sınıflandırmasına erişebilirsiniz. NACE kodu ayrıca İstanbul Ticaret Odası’nın internet sitesinden veya SGK’nın resmi internet sitesinden kontrol edilebilir.  
• Danışmanlık Hizmeti: Danışmanlık hizmeti alarak NACE kodunuzu öğrenebilirsiniz. Danışmanlar, işletmenizin faaliyetlerine göre doğru NACE kodlarını verebilir ve ayrıca NACE sınıflandırması hakkında daha fazla bilgi verir.

Son olarak, NACE kodlarını öğrenirken, sadece işletmenizin faaliyet kodunu değil aynı zamanda NACE sınıflandırmasının detaylarını da öğrenmeniz önerilir, bu sayede istatistik ve vergi açısından yapılması gereken işlemlerde kolaylık sağlayacaktır.

NACE Kodu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

NACE Kodları Türkiye’de Kullanılıyor Mu?

Evet. NACE kodları, Türkiye’de Avrupa Birliği’ne uyum kapsamında kullanılmaktadır.

NACE Kodu Değişikliği Nasıl Yapılır?

NACE kodlarının değiştirilmesi, işletmelerin faaliyetlerinde meydana gelen değişikliklere göre gerekli olabilir. Bu değişiklikler, işletmenin sağladığı hizmetlerin veya ürettiği ürünlerin değişmesi, işletmenin faaliyetlerinin genişlemesi veya daralması gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

NACE kodlarının değiştirilmesi için genellikle aşağıdaki adımlar izlenir:

• İşletmeler, sağladığı hizmet veya ürünlerin daha ayrıntılı bir sınıflandırmasını yapar. Bu sınıflandırma, NACE kodlarının ikinci seviye olarak tanımladığı alt sektörler veya alt kategorilerdir.
• Daha sonra bağlı olduğunuz ticaret odasına veya e-Devlet üzerinden NACE kodu değişikliği talep dilekçesi ile başvuruda bulunabilirsiniz.
• Son olarak işletmeler yapmış oldukları NACE kodu değişikliğini vergi levhalarına işleterek faaliyetlerine devam edebilirler.

NACE Kodunu Hangi Kurum Belirlemektedir?

Türkiye’de NACE kodları Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından, Avrupa Birliği ülkelerinde ise Avrupa Birliği istatistik kurumu Eurostat tarafından belirlenmektedir.

NACE Kodu Tehlike Sınıfı Nedir?

Nace kodları iş yerinin faaliyet gösterdiği alanın tehlike sınıfını da belirtmek için kullanılabilir. Yapılan düzenlemelere göre tehlike sınıfları üç farklı grupta toplanmıştır: 

1. Az Tehlikeli,
2. Tehlikeli,
3. Çok Tehlikeli.

Resmi Gazete’de yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği ile NACE kodunuzun bulunduğu tehlike sınıfları listesini kontrol etmelisiniz. İşletmenizin bulunduğu tehlike sınıfına göre iş sağlığı ve güvenliği konusunda uymanız gereken kurallar da değişmektedir. 

E-Ticaret NACE Kodu Nedir?

E-ticaret faaliyetleri, 47.91.14 NACE kodu kapsamında değerlendirilmektedir. E-ticaret NACE kodu (diğer bir adı ile e-ticaret faaliyet kodu) olarak da bilinen 47.91.14 – Radyo, Televizyon, Posta Yoluyla veya İnternet Üzerinden Yapılan Perakende Ticaret, uzak iletişim araçları aracılığıyla gerçekleştirilen perakende ticaret faaliyetlerini kapsamaktadır. Bu sınıflandırma, radyo, televizyon, posta veya internet üzerinden yapılan tüm perakende satış işlemlerini tanımlamakta olup, e-ticaret işletmelerinin yasal ve sektörel düzenlemelere uygun şekilde faaliyet göstermesine olanak tanımaktadır.

Faaliyet Konusuna Göre NACE Kodları Nelerdir?

İstanbul Ticaret Odasına göre 81 farklı meslek grubuna özel farklı NACE kodları bulunmaktadır. Örneğin, 47.11.01 NACE kodu, Perakende Ticaret meslek grubunda bulunan Bakkal ve marketlerde yapılan perakende ticareti (belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalarda gıda, içecek veya tütün ağırlıklı perakende ticaret) kapsamaktadır. 

İTO’nun internet sitesindeki Meslek Grubu ve NACE Kodu İşlemleri sayfasından tüm faaliyet konularının NACE kodları kontrol edilebilir.